Το ΠΑΣΟΚ είναι το μόνο κόμμα που έχει γενέθλια. Και τα γιορτάζει. Κάθε χρόνο. Αδιαλείπτως, εδώ και 39 χρόνια. Ουδείς ή ελάχιστοι γνωρίζουν πότε ακριβώς ιδρύθηκαν τα άλλα κόμματα. Κανένα πάντως δεν έχει ημερομηνία ανάλογη της 3ης Σεπτέμβρη.
Είναι κι αυτό ένα από τα μυθολογικά στοιχεία που εισήγαγε ο Ανδρέας Παπανδρέου στην πολιτική. Συναρπαστικός άνθρωπος, βιρτουόζος πολιτικός, αλλά και άριστος διαχειριστής των συμβόλων. Κατάφερε παράλληλα με την πολιτική να φτιάξει και ημερομηνίες σταθμούς που........
υπενθύμιζαν, σηματοδοτούσαν και ενίσχυαν την πολιτική πορεία του ιδίου και του Κινήματος που ίδρυσε. Διακήρυξη 3ης Σεπτέμβρη, 1981-Αλλαγή, «βρώμικο ’89».
Μόνον που ο φετινός εορτασμός δεν θυμίζει ακριβώς γενέθλια, αλλά μνημόσυνο για το πάλαι ποτέ κραταιό Κίνημα, που για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες κυριάρχησε στην πολιτική ζωή του τόπου. Για πρώτη φορά στην ιστορία του το ΠΑΣΟΚ θα οργανώσει μία εκδήλωση, για την ιστορική του διακήρυξη, που ουσιαστικά θα την ενταφιάζει.
Είναι η πρώτη φορά που αντί για πολιτική εκδήλωση θα έχουμε επιστημονικό συμπόσιο με ολίγη από πολιτική. Είναι η πρώτη φορά που αντί να διερευνά πολιτικές που θα βάζουν «τη Δεξιά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας» θα δικαιολογεί τις πολιτικές συγκυβέρνησης με την Δεξιά. Είναι η πρώτη φορά που το ΠΑΣΟΚ, αντί για δρων πολιτικό υποκείμενο της ιστορίας, θα γίνει το ίδιο αντικείμενο ιστορικής έρευνας.
Όταν κάτι γίνεται αντικείμενο ιστορικής έρευνας και την προσφορά του στον τόπο την αποτιμούν όχι οι πολίτες, αλλά οι επιστήμονες, είναι σαν να ομολογείται ότι μπήκε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Θυμίζει τα έγγραφα των υπηρεσιών που μετά από κάποιες δεκαετίες αποχαρακτηρίζονται. Ή όπως το λέει ο λαός στη γλώσσα του «να κάνουμε του μακαρίτη τα σαράντα να τον κλάψουμε».
Είναι η πρώτη φορά, από το 1974, που το ΠΑΣΟΚ έχει ποσοστό 12% (και δημοσκοπικά το ήμισυ), μικρότερο δηλαδή και από αυτό που συγκέντρωσε στις πρώτες του εκλογές.
Είναι η πρώτη φορά που στην ηγεσία του βρίσκεται ένας πολιτικός που, για 15 χρόνια και μέχρι να προσχωρήσει στο ΠΑΣΟΚ, δεν ήταν απλώς αντίθετος στην ιδρυτική του διακήρυξη, αλλά και την πολεμούσε με φανατισμό.
Είναι η πρώτη φορά που το τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση (Σοσιαλισμός)» είναι για το ΠΑΣΟΚ ένα πουκάμισο αδειανό ή καλύτερα ένα πουκάμισο του Νέσσου, ποτισμένο δηλαδή με (του Μνημονίου το) δηλητήριο που κατατρώει τις σάρκες του. Και προκαλεί θυμηδία αν όχι και οργή να υποστηρίζεται, από τους νεκροθάφτες, ότι «οι στόχοι της διακήρυξης της 3ης Σεπτέμβρη, προσαρμοσμένοι στις σύγχρονες συνθήκες, παραμένουν πάντα επίκαιροι».
Είναι η πρώτη φορά που οι μικρομεσαίοι, οι μη προνομιούχοι Έλληνες, οι εργάτες και οι αγρότες, η κοινωνική του δηλαδή βάση, βρίσκεται τόσο έντονα, με θυμό και λύσσα, απέναντι. Ποιό; Το ΠΑΣΟΚ, που η ηγεμονία του στηρίχθηκε σ’ αυτή την πλατιά κοινωνική συμμαχία.
Είναι η πρώτη φορά που δεν έχει νεολαία, οι ψηφοφόροι, αλλά και τα μέλη του είναι οι «65 άνω». Ποιο; Το ΠΑΣΟΚ, που έκανε αντιπολίτευση με τους εικοσάρηδες και κυβέρνησε με τους τριαντάρηδες.
Είναι η πρώτη φορά που δεν έχει κόμμα, αλλά ένα μηχανισμό διορισμένων-φάντασμα. Ποιο; Το ΠΑΣΟΚ, που έμεινε στην ιστορία για τους «πρασινοφρουρούς» του, τα Εκτελεστικά του Γραφεία, τις Κεντρικές του Επιτροπές, τα Συνέδριά του, τις Επιτροπές Οργανωτικού και Συνδικαλιστικού.
Είναι η πρώτη φορά που συγκυβερνά με την «επάρατο δεξιά». Ποιο; Το ΠΑΣΟΚ, που έκανε σημαία του το δικομματισμό και το διπολισμό και με βάση την αντίθεση Συντηρητικής – Προοδευτικής παράταξης μεσουράνησε στο πολιτικό στερέωμα της μεταπολίτευσης.
Είναι η πρώτη φορά που στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες, τις διαμαρτυρίες, τις διαδηλώσεις, τις πορείες, τις συγκεντρώσεις, τις απεργίες δεν υπάρχει. Όχι μόνον απουσιάζει, αλλά τα (όποια εναπομείναντα κεντρικά του) στελέχη κρύβονται ή οι βουλευτές του, νυν και πρώην, επιζητούν τη φρούρηση της αστυνομίας.
Όταν δεν έχεις τίποτα από όλα αυτά, όταν από κόμμα μαζών έχεις γίνει ούτε καν κόμμα παραγόντων, αλλά κόμμα ηττημένων βουλευτών, τι γιορτή να κάνεις; Όταν στο ριζοσπαστισμό της «3ης Σεπτέμβρη» αντιπαραθέτεις τον «υπεύθυνο» μνημονιακό λόγο, πόσο άλλο να διαστρέψεις την ιδρυτική σου διακήρυξη; Όταν από φορέας αλλαγής έχεις μεταλλαχθεί σε καθεστωτική συνιστώσα, τι νόημα έχουν οι επετειακές συναθροίσεις;
Όταν οτιδήποτε διαφορετικό ή και καινούργιο πεις για την Κεντροαριστερά, τη Σοσιαλδημοκρατία, τη μεταρρυθμιστική Αριστερά θα συγκρούεται a priori με τη συμμετοχή σου στην κυβέρνηση, είσαι χαμένος από χέρι. Είναι όπως η παρθένα με το Σατανά.
Αν, ο ερίτιμος κύριος Βενιζέλος, είναι να πει: τελειώσαμε με την «3η Σεπτέμβρη», σκίζουμε την ιδρυτική διακήρυξη, διαγράφουμε το τρίπτυχο, διαλύουμε το ΠΑΣΟΚ, τότε πάσο. Αν είναι να θύσει σπονδές στον Ανδρέα και το ηρωικό παρελθόν, για να εξαγνιστεί ο ίδιος και το σύγχρονο ΚΟΔΗΣΟ του οποίου ηγείται, τότε κάνει λάθος. Θα καταστρέψει και τον εαυτό του και οτιδήποτε επιχειρεί να φτιάξει.
Ούτε να το ανασυστήσει μπορεί ούτε να το αναγεννήσει. Θα ήταν κατόρθωμα εάν μπορούσε να το μετεξελίξει σε σοβαρό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα με κεντρικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα και τη διακυβέρνηση της χώρας. Κάτι που όμως δεν γίνεται απλώς με λόγια, όσο όμορφα κι αν είναι ή λέγονται με ρητορικό στόμφο. Ούτε φυσικά επιτυγχάνεται με την παρουσία των «τοτέμ» του Κινήματος στα «Βενιζέλεια 2013» που οργανώνει.
Ό,τι και να πει ο Βενιζέλος, ο Σημίτης, ο Γ. Παπανδρέου, η Βάσω, ο Ρέππας, ο Κακλαμάνης, ο Σκανδαλίδης θα είναι κούφια λόγια αφ’ ης στιγμής δεν υπάρχει κοινωνική αντιστοίχηση. Πολιτικές ομιλίες στο όνομα δήθεν του λαού με το λαό να απουσιάζει ή ακόμη χειρότερα με το λαό απέναντι είναι σαν τους επικήδειους λόγους που εκφωνούν οι ομότιμοι καθηγητές πανεπιστημίων στη μνήμη των αποδημησάντων συναδέλφων τους.
Χρειάζεται εθνικό όραμα, πολιτικό σχέδιο, κοινωνικές και πολιτικές αναφορές και δυνάμεις στήριξης, ρήξεις, αγώνες και εμπνευσμένη ηγεσία. Και τέτοια δεν υπάρχουν. Το μόνο που υπάρχει είναι η νεοφιλελεύθερη (συγ)κυβερνητική διαχείριση και τίποτε άλλο. Μόνος και αποκλειστικός στόχος των «Βενιζελείων 2013» είναι να δοθεί η (ψευδής) εντύπωση της ενότητας υπό την ηγεσία Βενιζέλου.
Θεωρούν ότι αυτή η εικόνα μπορεί να συγκρατήσει τις φυγόκεντρες δυνάμεις και στις εκλογές (που παρά τα αντιθέτως λεγόμενα προτιμούν να γίνουν γρήγορα) να λάβουν ένα ποσοστό 8-9% που θα τους εξασφαλίσει μια κοινοβουλευτική ομάδα 20-25 ατόμων και θα τους διατηρήσει στο παιχνίδι των κυβερνητικών συνεργασιών. Είναι μια κυνική στρατηγική συμμετοχής στην κυβέρνηση για διαχείριση και νομή της κρατικής εξουσίας. Γι’ αυτό και θα αποδειχθεί ατελέσφορη και αδιέξοδη.
Το ΠΑΣΟΚ σαν Κίνημα, σαν κυρίαρχη έκφραση της Δημοκρατικής Παράταξης, σαν ηγεμονικός πόλος της Κεντροαριστεράς, σαν Φορέας σοσιαλιστικών ιδεών, σαν «Κίνημα λαού» τελείωσε. Μπορεί να κρατάει το όνομα, αλλά δεν έχει τη χάρη.
Εφεξής, και με την καθοδήγηση του Ευάγγελου Βενιζέλου, μπορεί να είναι ένα κόμμα κεντρώων παραγόντων, μια κοινοβουλευτική συνιστώσα συνεργατικής αστικής διακυβέρνησης, ένα κόμμα «υπευθύνων ανδρών» στη διαχείριση της κρίσης που διέρχεται η χώρα. Μέχρι εκεί. Και καλά είναι -όσο συμπεριφέρεται υπεύθυνα και ανταποκρίνεται με επάρκεια στο ρόλο που διάλεξε.
Το ΠΑΣΟΚ τελείωσε, αλλά δεν τελείωσαν η Δημοκρατική Παράταξη, η Κεντροαριστερά και το Προοδευτικό Κίνημα. Και βεβαίως δεν τελείωσαν οι αγώνες για της ανάγκες της κοινωνίας. Αυτοί οι αγώνες, κοινωνικοί και πολιτικοί, θα αναδείξουν (πιθανώς και μέσα από το ΠΑΣΟΚ) τις νέες ιδέες, τα νέα υποκείμενα και τις νέες ηγεσίες.
Και κάποια στιγμή θα αποτυπωθούν σε μια Νέα Διακήρυξη, όπως αυτή που παρουσίασε ο Ανδρέας Παπανδρέου στις 3 Σεπτέμβρη του 1974, και της οποίας το μνημόσυνο θα τελέσει σε μερικές μέρες, παρουσία τεθλιμμένων συγγενών, ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Δεν ευθύνεται ο ίδιος, ούτε είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για το γεγονός. Του έλαχε ο κλήρος; Ας το πούμε κι έτσι…
