Χορεύοντας με τους «γύφτους»

Φωτογραφία Βασίλη Αρτίκου

Τα προχθεσινά γεγονότα του Αιτωλικού όπου είχαμε σύρραξη με πυροβολισμούς και τραυματίες μεταξύ τσιγγάνων και «μπαλαμών» έρχονται σαν φυσικό επακόλουθο μιας μακράς διαδικασίας εκφυλιστικών φαινομένων τόσο σε επίπεδο οργάνωσης της κοινωνίας, όσο και σε επίπεδο οργανωμένης πολιτείας.

Διαχρονικά η οργάνωση της ζωής των τσιγγάνων ήταν σε περιφερόμενους καταυλισμούς κάτω από άθλιες συνθήκες σε αγροτικές περιοχές με καλλιέργειες ή αστικά κέντρα, σε χέρσες δημόσιες εκτάσεις, ρέματα, βάλτους και σκουπιδότοπους. Η επαιτεία, το παραεμπόριο, οι μικροκλοπές, κάποιες περιστασιακές εργασίες και τα κοινωνικά επιδόματα αποτελούσαν τις κύριες πηγές για την επιβίωσή τους. Ζούσαν πάντα παρασιτικά δίπλα στις τοπικές κοινωνίες των «μπαλαμών» όπως αποκαλούν στη γλώσσα κάθε μη γύφτο λευκό ή ξεθωριασμένο. Πάντα υπήρχαν παρενοχλήσεις εκατέρωθεν σε μια ιδιότυπη «ρατσιστική» σχέση χωρίς όμως να ξεφεύγει από τα αποδεκτά όρια. Συχνά υπήρχαν σχέσεις συμφέροντος με κουμπαριές ανάμεσα σε τσιγγάνους και «μπαλαμούς». Στο Μεσολόγγι μάλιστα και στο Αιτωλικό στα πανηγύρια τ΄ Αη Συμιού και της Αγι’ Αγάθης  οι γύφτοι με το νταούλι και το ζουρνά αποτελούν βασικό στοιχείο στα δρώμενα και είναι κομμάτι του πολιτισμού της περιοχής.

Εκείνες τις ημέρες συγκεντρώνονται στο Μεσολόγγι και στο Αιτωλικό τσιγγάνοι απ’ όλη την Ελλάδα, αφού θεωρούν ότι είναι το «δικό» τους πανηγύρι.

Τα γκέτο των τσιγγάνων δεν δημιουργήθηκαν τυχαία, συνέβαλλαν στη γιγάντωσή τους, εκτός των τσιγγάνικων ηθών και συνηθειών, τόσο οι τοπικές κοινωνίες, όσο και η πολιτική εκμετάλλευση. Σε κάθε εκλογική διαδικασία η συναλλαγή κομμάτων και υποψηφίων είναι κοινό μυστικό, αφού με λίγα ευρώ παραπάνω εξασφαλίζονταν ψήφοι από ολόκληρες «φάρες». Οι αρχηγοί των «οικογενειών» στην είσοδο των εκλογικών τμημάτων, με εκατοντάδες ταυτότητες στα χέρια τους, ρυθμίζουν και ελέγχουν την ψηφοφορία των τσιγγάνων. Αυτή η συναλλαγή ήταν "βολική" για πολλούς...

Τα τελευταία όμως χρόνια κάτι άλλαξε. Στα γκέτο του Αιτωλικού και του Μεσολογγίου, βρίσκουν καταφύγιο εγκληματικά στοιχεία, έμποροι ναρκωτικών και όπλων, μπράβοι και «νονοί» της νύχτας, κλεπταποδόχοι χρυσού και χαλκού από όλη την Ελλάδα.

Οι κλοπές και το άνοιγμα σπιτιών είναι καθημερινό φαινόμενο και οι αστυνομικές αρχές απλά καταγράφουν τις καταγγελίες των πολιτών.

Τα τσιγγανάκια εκπαιδεύονται από πολύ μικρά με τις κλοπές ποδηλάτων, υπό την προστασία των μεγαλυτέρων που ειδικεύονται στις επιθέσεις κατά ηλικιωμένων. Όταν υπάρχει αντίδραση από την τοπική κοινωνία τότε συγκεντρώνονται όλα τα μέλη της "φυλής" και επιτίθενται ομαδικά και αδιακρίτως σε όποιους διαμαρτύρονται.  

Μέσα σε αυτό το κλίμα βρήκαν πρόσφορο έδαφος οι φασιστικές και ρατσιστικές απόψεις του ναζιστικού πολιτικού μορφώματος που πρόσφατα απόκτησε και κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.

Μετά τα τραγικά γεγονότα του Αιτωλικού, που δεν πρέπει να αντιμετωπιστούν αποσπασματικά, αρχίζει ένας νέος επικίνδυνος κύκλος.

Οι ανακοινώσεις της Χρυσής Αυγής, του ΣΥΡΙΖΑ και του δημάρχου Μεσολογγίου, εκτός της προσπάθειας πολιτικής εκμετάλλευσης, μάλλον περιγράφουν τις επερχόμενες επικίνδυνες εξελίξεις παρά προτείνουν λύσεις.

Το πρόβλημα σίγουρα δεν μπορεί να έχει ούτε εύκολη ούτε γρήγορη λύση. Ο τρόπος και οι συνθήκες ζωής των τσιγγάνων είναι ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα και η πολιτεία οφείλει να αλλάξει στάση απέναντί τους διαμορφώνοντας περιβάλλον το οποίο θα  επιτρέψει τη σταδιακή ενσωμάτωσή τους, κυρίως μέσω της εκπαίδευσης και της παροχής παιδείας, δίνοντας τέλος στον τριτοκοσμικό τρόπο ζωής τους. Οι τσιγγάνοι δεν μπορούν να αντιληφθούν από μόνοι τους ότι είναι προς το συμφέρον τους να αλλάξουν τρόπο ζωής, αν δεν βελτιώσουν πρώτα το μορφωτικό τους επίπεδο.

Η βιομηχανία παροχής κοινωνικών επιδομάτων και «δανείων» όχι μόνο δεν τους έχει βοηθήσει αλλά αντίθετα έχει δημιουργήσει στρατιές τεμπέληδων αλκοολικών και ναρκομανών τσιγγάνων που πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα.

Αλήθεια έχει σκεφθεί κανείς υπεύθυνος την εκδοχή ότι η οργάνωση σχολείων εντός των τσιγγάνικων οικισμών τόσο στη γλώσσα τους όσο και στα ελληνικά, με διατροφή και ένδυση των μαθητών θα κόστιζε λιγότερο και θα δημιουργούσε το υπόβαθρο για μελλοντική ενσωμάτωση;  

Ο δήμαρχος Μεσολογγίου, όντας και εκπαιδευτικός, μήπως πρέπει να κινηθεί σε αυτή την κατεύθυνση αντί να ψάχνει για άλλοθι σε έγγραφα για την αστυνόμευση του Αιτωλικού που έτσι κι αλλιώς είναι αναγκαία σε αυτή τη φάση;