Ο ρόλος της αριστεράς

Του Νίκου Τσούλια

Σε μια ιστορική συγκυρία γενικευμένης πολιτικής και οικονομικής κρίσης της χώρας θα πρέπει να συζητούνται όλες οι πλευρές ακόμα και οι πιο αθώες, αν και δεν υπάρχει η έννοια του αθώου στην πολιτική ιστορία. Έχουμε αναφερθεί επανειλημμένα στο ρόλο και στις μεγάλες ευθύνες των λεγόμενων κυβερνητικών κομμάτων. Καιρός είναι να προσεγγίσουμε και το χώρο της αριστεράς.

Ας ξεκινήσουμε από τις θετικές πλευρές της. α) Τα κόμματα της αριστεράς στο σύνολό τους δεν έχουν καθοριστική ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση της χώρας. Και αυτό προκύπτει όχι μόνο γιατί δε συμμετείχαν στο πεδίο των αποφάσεων όλη την προηγούμενη περίοδο που γέννησε τη σημερινή κατάσταση, αλλά και γιατί απέρριπταν και αντιμάχονταν τις βαθύτερες αιτίες – της ενδογενούς κρίσης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής – που καθόρισαν και εν πολλοίς την κρίση στη χώρα μας και σε όλη την Ευρώπη. β) Η υπεροχή των αξιών και της πολιτικής πρότασης της αριστεράς βρίσκεται στο ιδεολογικό πεδίο. Αγωνίζεται ιστορικά για την προαγωγή των αξιών της ισότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης. Ήταν πάντα στο πλευρό των κατατρεγμένων και αυτό της δίνει δύναμη ηθική, δύναμη αλλαγής του σημερινού κόσμου και δημιουργίας μιας δίκαιης κοινωνίας.

γ) Η αριστερά ήταν πάντα σύμμαχος των κοινωνικών κινημάτων, ήταν στο πλευρό των εργαζομένων και συνέβαλε με τους μακροχρόνιους αγώνες της στη δημιουργία του κοινωνικού κράτους και στην προαγωγή των ανθρώπινων και κοινωνικών δικαιωμάτων. δ) Η αριστερά, τέλος, έδωσε την ψυχή της στον αγώνα κατά του φασισμού και χιλιάδες αγωνιστές της έδωσαν και τη ζωή τους για την υπόθεση της ειρήνης και της κοινωνικής προόδου. Και αυτό το σημείο δεν είναι ιστορική αναφορά, είναι στοιχείο δυναμικής και ανατροπής και για τη σημερινή εικόνα των πολυποίκιλων πολιτικών ρευμάτων του πολέμου και του ρατσισμού.

Χωρίς να αλλοιώνονται ουσιαστικά τα παραπάνω, μπορούμε να προσεγγίσουμε και τις αρνητικές όψεις της πολιτικής δράσης της αριστεράς. α) Η αριστερά ποτέ δεν ήταν ενιαία και όποτε αυτό συνέβη ήταν προσχηματικό, συγκυριακό και χωρίς ουσιαστική σύγκλιση. Και σήμερα η πολυτασικότητά της έχει ξεχωριστές πολιτικές μορφοποιήσεις και τίποτα δεν συνεργεί στην εκτίμηση ότι μπορεί στο ορατό μέλλον να διαμορφώσει ενιαίο πολιτικό σχήμα. β) Η αριστερά ποτέ δεν υπήρξε κυβερνώσα αριστερά. Και αυτό όχι μόνο ή κυρίως με την έννοια ότι δε συμμετείχε στη διακυβέρνηση της χώρας, αλλά με την έννοια ότι δε διαμορφώνει καν πρόταση διακυβέρνησης. Και αυτή είναι, κατά τη γνώμη μου, η μεγαλύτερη αδυναμία της. Γιατί ποιος μπορεί να είναι ο βασικότερος λόγος ύπαρξης ενός πολιτικού ρεύματος αν δεν στοχεύει στην υλοποίηση των επιλογών του με τη δική του ευθύνη; Το να αυξηθούν τα ποσοστά ενός κόμματος, μπορεί να έχει μια σχετική αξία, αλλά είναι φοβερά αδιάφορο για το λαό που θέλει λύσεις στα προβλήματά του και προοπτική στον τόπο του. Υπήρξε βέβαια και η συγκυβέρνηση αριστεράς – δεξιάς υπό τον Τζανετάκη. Και αυτή η πολιτική κίνηση θα την βαραίνει, όχι φυσικά γιατί δεν είχε δικαίωμα να κάνει οποιαδήποτε επιλογή ήθελε, αλλά γιατί ήταν μια εξ ολοκλήρου τυχοδιωκτική κίνηση, για να διαμελίσει την κεντροαριστερά – με το πρόσχημα της κάθαρσης! – και να αποκομίσει εκλογικά οφέλη και τίποτα άλλο. Γι’ αυτό και δεν υπερασπίζονται πλέον αυτή την επιλογή.

γ) Η αριστερά δεν έχει και στρατηγική πρόταση. Δεν έχει πρόταση για την πορεία της χώρας μας στη σημερινή συγκυρία με το δεδομένο συσχετισμό δυνάμεων και με τον τωρινό και αυριανό διεθνή καταμερισμό εργασίας. Το να ισχυρίζεται σήμερα κανείς ότι εκτός Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχει η χώρα μας καλύτερες προοπτικές, όταν έχουμε διεθνοποίηση της οικονομίας είναι φοβερά ανεύθυνο. Εκτός αν λέγεται εκ του ασφαλούς, γιατί κανείς δεν έχει καταλάβει αν έχουμε αριστερά του ευρώ ή της δραχμής (αφελώς το ονομάζουν ψευδοπρόβλημα, για να κρύψουν την αμηχανία), αν έχουμε αριστερά της Ευρώπης ή κάτι άλλο. Πέραν τούτων, η έλλειψη στρατηγικής πρότασης ομολογείται και από τους ηγέτες της αριστεράς όταν αποφαίνονται ότι «δεν μπορεί να συνυπάρξουν η σοσιαλιστική πρόταση εξουσίας με τα μονοπώλια». Ωραία και σωστά. Αλλά πώς και από ποιους θα λυθεί αυτός ο Γόρδιος δεσμός; Πώς και από ποιους θα καταργηθούν τα μονοπώλια; Πρώτα θα καταργηθούν τα μονοπώλια και μετά θα διαμορφωθεί αριστερή κυβερνητική εκδοχή ή το αντίθετο; Και πώς φαίνεται ποια είναι η επιλογή της αριστεράς; Και πώς θα γίνει το ένα ή το άλλο; Το να υιοθετείς κάθε φορά όλα τα αιτήματα που έρχονται «αποκάτω», δε σημαίνει ότι διαμορφώνεις συνεκτική πρόταση διεξόδου και προοπτικής. Δηλαδή, εν ολίγοις, αν η αριστερά συμπεριφέρεται όπως οι συνδικαλιστικοί χώροι και δεν έχει ρόλο πολιτικού κόμματος, όπως αυτός προκύπτει σε μια αντιπροσωπευτική δημοκρατία, τότε μεταπίπτει σε ένα αυτό – αναφορικό σύστημα και κατ’ ουσίαν δεν παράγει πολιτική.

δ) Η αριστερά πάσχει από έλλειψη διανοούμενων. Θεωρώ ότι και αυτό το ζήτημα είναι σημαντικό. Γιατί ο μετασχηματισμός μιας κοινωνίας απαιτεί βαθιές θεωρητικές αναλύσεις, απαιτεί αξιοποίηση όλων των σχετικών ιστορικών εργαλείων, απαιτεί ένα «κλίμα» (όραμα και αξιακό πεδίο) έμπνευσης των πολιτών που θα παίξουν έναν ενεργό ρόλο σε όποια αλλαγή τους αφορά. Οι όποιοι θεωρητικοί της αναμασούν τις δογματικές κομματικές θεωρήσεις και τίποτα άλλο. Ακόμα και εκείνα τα ρεύματα της παλιότερης ανανεωτικής αριστεράς που έθελγαν και ανθρώπους πέραν της αριστεράς και τροφοδοτούσαν ποικιλοτρόπως τις αναζητήσεις των κοινωνικών κινημάτων έχουν μαραθεί.

Η αριστερά πάντα συμβόλιζε και συμβολίζει την ελπίδα και την προοπτική της δίκαιης κοινωνίας, πάντα συμμετείχε και συμμετέχει στους κοινωνικούς αγώνες. Αν όμως δεν μετουσιώνει το ρόλο της σε σχήμα πολιτικού συλλογικού υποκειμένου με πρόταση διακυβέρνησης και ευθύνης, απλώς θα καταγράφει τον (καταγγελτικό κυρίως)  λόγο της και ποτέ δε θα ασκηθεί στο πεδίο της πράξης, στο πεδίο που γράφονται οι κύριες γραμμές της ιστορίας του ανθρώπου.

http://anthologio.wordpress.com/