Ο πόλεμος στη Λιβύη και τα άμεσα Ελληνικά Συμφέροντα

Του Νίκου Κοτζιά

Η Εξωτερική πολιτική για να είναι πετυχημένη οφείλει να είναι ενεργητική και δημοκρατική. Να συνδέει τις θεματικές και δράσεις της με τα συμφέροντα της χώρας και την ηθική ως προς την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση. Δεν μπορεί να είναι ετσιθελική. Στη βάση του τι θα μας άρεσε. Αλλά ούτε και να παρακολουθεί απλά παθητικά τις επιλογές τρίτων και να τις υιοθετεί με υποκλίσεις είτε αυτός λέγεται Σαρκοζί, είτε Γκαντάφι. Πρέπει να υπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα και τις ανάγκες των πολιτών. Να εξετάζει το τι μπορεί να κερδίσει η χώρα από αυτές τις εξελίξεις. Το τι οφείλει να διεκδικεί η κυβέρνηση ως προς το κόστος του πολέμου και την ελληνική ΑΟΖ.

1. Το κριτήριο της Δημοκρατίας
Ορθά ο πρωθυπουργός της χώρας θέλησε την προηγούμενη Τρίτη να ενημερώσει τη Βουλή των Ελλήνων γύρο από τον πόλεμο της Λιβύης. Σε όλα τα υπόλοιπα μέτωπα της δημοκρατίας, όμως, ακολουθεί την πεπατημένη της κυβέρνησής του: Παραβίαση των δημοκρατικών συνταγματικών κανόνων. Θυμίζω, ότι η στήριξη που δίνει η Ελλάδα στη συμμαχία των κρατών που αντέδρασαν η κάθε μία για διαφορετικό λόγο στα εγκλήματα του Γκαντάφι ενάντια στους Λίβυους δεν απορρέει από κάποια συμβατική της δέσμευση. Πρόκειται για πόλεμο που διεξάγεται από εθνικά κράτη σε μεταξύ τους συμμαχία, αλλά δεν διεξάγεται από το ΝΑΤΟ ή την ΕΕ. Οι δε αποφάσεις του ΟΗΕ δεν δεσμεύουν τα μέλη τους να διαθέσουν πολεμικό υλικό και έδαφος / βάσεις στους εμπλεκόμενους. Κατά συνέπεια, προκειμένου να κινηθεί η Ελληνική κυβέρνηση στην πολεμική σκηνή θα έπρεπε να υπάρξουν συλλογικές αποφάσεις των ειδικών κύκλων κυβερνητικής λειτουργίας, όπως είναι το ΚΥΣΕΑ και ακόμα ορθότερα του ίδιου του Υπουργικού Συμβουλίου. Το γεγονός είναι ότι δεν υπήρξε ούτε για αυτό το θέμα μια συλλογική κυβερνητική απόφαση. Πολύ λιγότερο τέθηκε αυτή η όποια επιλογή υπόψη της Βουλής, όχι για ενημέρωση, αλλά για έγκριση. Τέλος, με βάση τις συνταγματικές επιταγές η Κυβέρνηση όφειλε να ενημερώσει επίσημα τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τις όποιες ενέργειές της.
2. Στην κρίση ποιος πληρώνει τις πολεμικές δαπάνες της Ελλάδας;
Αντίθετα με τις συνταγματικές και δημοκρατικές επιταγές, μια μικρή ομάδα στην Κυβέρνηση χειρίζεται τα ζητήματα της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής ως να είναι ιδιωτική υπόθεση. Δεν θεωρεί τον εαυτό της υποχρεωμένο να θέτει τις σκέψεις της προς απόφαση στα υφιστάμενα όργανα και θεσμούς της Ελληνικής Δημοκρατίας. Η κυβέρνηση δεν έκανε καν τον κόπο να ενημερώσει τους αρχηγούς των κομμάτων πριν πάει επτά ημέρες πριν στο Παρίσι και δώσει τη συναίνεσή της για τον πόλεμο της Λιβύης. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο τυπικό. Είναι ουσιαστικό. Αν ήθελε η κυβέρνηση να κάνει την οποιαδήποτε διαπραγμάτευση με αφορμή τα μέσα που έβαλε στη διάθεση των συμμάχων, έπρεπε να εμφανιστεί στο Παρίσι με την επίκληση αντιρρήσεων στο εσωτερικό μέτωπο προκειμένου να λάβει αυτά που όφειλε να ζητήσει.Η συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο που διεξάγει η αντι-Γκαντάφι συμμαχία κοστίζει άμεσα στην Ελλάδα ένα εκατομμύριο ευρώ και έμμεσα σχεδόν δύο το μήνα. Αν ο πόλεμος κρατήσει όσο και άλλοι ανάλογοι, τότε η Ελλάδα θα έχει ένα κόστος τουλάχιστον 250.000.000 Ευρώ σε εποχή βαθιάς κρίσης. Πριν δώσει, λοιπόν, την συναίνεσή της, θα έπρεπε να είχε διασφαλίσει ότι «οι αυστηροί» ευρωπαίοι σύμμαχοί μας, αλλά και τα αραβικά κράτη που επιθυμούν την ανατροπή του Γκαντάφι θα συμφωνούσαν να αναλάβουν τα έξοδα που θα κάνει το ελληνικό κράτος με τις διευκολύνεις και στήριξη που τους δίνει. Η δε ελληνική διπλωματία όφειλε να συνομιλήσει προηγούμενα με τον αραβικό κόσμο. Η ελληνική κυβέρνηση και τα φερέφωνά της δείχνουν να μην τους νοιάζει καθόλου το κόστος αυτού του πολέμου για τα ελλείμματα της Ελληνικής οικονομίας που βρίσκεται σε ύφεση και εφαρμόζει πολιτική μονόπλευρης λιτότητας.
3. Τι θέλουν οι Γάλλοι και μια ελληνική απαίτηση ως προς την ΑΟΖ
H Γαλλία είναι η χώρα που κίνησε και συνέβαλε όσο κανείς άλλος στην διαμόρφωση μιας συμμαχίας για τον Πόλεμο της Λιβύης. Κατά τη γνώμη μου τρεις είναι οι λόγοι αυτής της επιλογής. Πρώτον, το Παρίσι ήθελε να επανακάμψει στην παγκόσμια πολιτική σκηνή ως σοβαρός παίκτης, αποφασιστικός και ικανός να προασπίσει τα συμφέροντά της Γαλλίας και εκτός Ευρώπης. Δεύτερο, ο Σαρκοζί χρειαζόταν τον πόλεμο για λόγους εσωτερικής πολιτικής. Ως εργαλείο και μοχλό πολιτικής ανάκαμψης. Τρίτο, η Γαλλία προσπαθεί με αυτή την επιχείρηση να αναδιατάξει τους συσχετισμούς στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όντας με σειρά οικονομικών προβλημάτων, ιδιαίτερα ως προς τα ελλείμματα και την ανάκαμψη, βρέθηκε τον τελευταίο χρόνο υπό τον Γερμανικό ημι-ηγεμονισμό. Αναγκάστηκε σε μεγάλο βαθμό να ακολουθεί τις επιλογές του Βερολίνου. Να εμφανίζεται ως ο μικρός συνεταίρος του γαλλογερμανικού άξονα και όχι ως ο ισότιμος συνομιλητής του Βερολίνου. Η οικονομική ισχύς της Γερμανίας σε περίοδο μεγάλης κρίσης έγινε το πρώτιστο κριτήριο για το ποιος επιβάλλει και πώς την θέλησή του στην ΕΕ. Η Λιβύη υπήρξε μια σημαντική αφορμή για το Παρίσι προκειμένου να αλλάξει την ευρωπαϊκή ατζέντα. Να στριμώξει την άβουλη σε τέτοια ζητήματα Γερμανία και να δείξει το ποιος είναι το αφεντικό στα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα. Με άλλα λόγια υπενθύμισε στη Γερμανία ότι δίπλα στα νομισματικά ζητήματα υπάρχουν σημαντικότατα ζητήματα στα οποία η Γερμανία έχει περιορισμένο λόγο και δυνατότητες. Η Γαλλία προσβλέπει σε μια αλλαγή της κυβέρνησης στην Λιβύη. Κυβέρνηση η οποία θα της «Χρωστά» τη νίκη, αλλά και τις όποιες αρχικές δυνατότητες διακυβέρνησης. Η Ελληνική εξωτερική πολιτική προς το παρόν ακολουθεί τις επιλογές της Γαλλίας και της συμμαχίας της με ΗΠΑ και ΗΒ. Η μεγάλη ευκαιρία είναι να θέσει η Ελλάδα ζητήματα προϋπόθεση για την όποια συνδρομή της; Όπως τα χρέη της Λιβύης σε έλληνες και η συμμετοχή της Ελλάδας στην ανοικοδόμησή της. Η κυριότερη, όμως, προϋπόθεση αφορά την σημαντική διαφορά που έχει η Λιβύη με την Ελλάδα ως προς την ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη). Στη λογική της Τουρκίας δεν αναγνωρίζει στην νήσο Γαύδο στα νότια της Κρήτης δικαίωμα στην ΑΟΖ. Κατά τη γνώμη μου σημαντικός γνώμονας της όποιας ελληνικής στάσης στον πόλεμο της Λιβύης είναι η αποδοχή εκ μέρους της Λιβύης ότι η ελληνική ΑΟΖ στο Λιβυκό Πέλαγος ξεκινά και από την Γαύδο. Άμεσα δε, η δέσμευση της συμμαχίας ότι θα συμπεριλάβει αυτό το ελληνικό δίκαιο αίτημα στις μεταπολεμικές συμφωνίες. Διότι θα ήταν το λιγότερο οξύμωρο, να απέχει η Τουρκία από τον πόλεμο, μετρώντας κέρδη στους «αραβικούς δρόμους», και η νέα κυβέρνηση της Λιβύης να λειτουργήσει στις σχέσεις της με την Ελλάδα στη βάση «των προδιαγραφών» της Άγκυρας.
4. Η θέση της Γερμανίας – νέες ελληνικές διαπραγματευτικές δυνατότητες
Η Γερμανική διπλωματία δεν περιορίστηκε στην άρνηση συμμετοχής στην «εκστρατεία στη Λιβύη», αλλά και στην ψήφιση ενός τέτοιου δικαιώματος στους συμμάχους της. Η θέση της έναντι των άλλων δυτικών δυνάμεων δεν είναι η ίδια όπως στον δεύτερο πόλεμο του Ιράκ διότι αυτή τη φορά είχε τη Γαλλία απέναντί της. Στην επιλογή της αυτή, η Γερμανία έκανε σειρά λαθών. Όπως, πρώτον, δεν κατάλαβε με σαφήνεια τα κριτήρια δράσης της Γαλλίας. Δεύτερον, δεν περίμενε ότι οι ΗΠΑ θα συμφωνούσαν με τη Γαλλία για αυτή την εκστρατεία και μάλιστα με τον τρόπο που έγινε. Τρίτον, περίμενε ότι Ρωσία και Κίνα θα καταψήφιζαν στο ΣΑ του ΟΗΕ και εκείνη θα έπαιρνε μια ενδιάμεση ιδιαίτερη θέση. Τελικά βρέθηκε ουσιαστικά απέναντι σε όλη την Δύση και στην ίδια γραμμή με τις αναδυόμενες δυνάμεις. Αυτό της δημιουργεί μια αίσθηση απομόνωσης και ανασφάλεια. Το γεγονός αυτό, την κάνει πιο ευάλωτη στις πιέσεις των ΗΠΑ σε ορισμένους άλλους τομείς, όπως, πιθανά, στα νομισματικά. Ιδιαίτερα οι πιέσεις των ΗΠΑ ως προς την Ιρλανδία, πιστεύω ότι θα αποδώσουν επί της ουσίας, όχι κατ’ ανάγκη και επί των τύπων: Όπως, επί παραδείγματι, να συναινέσει η Ιρλανδία σε μια ενιαία φορολογική λογική στην ΕΕ διατηρώντας, όμως, το δικό της ιδιαίτερο φορολογικό καθεστώς. Μη υποχωρώντας, δηλαδή, στις αντίστοιχες με τα ελληνικά 50 δισεκατομμύρια απαιτήσεις του Βερολίνου.Η Ελλάδα οφείλει να αναλύσει την τωρινή θέση της Γερμανίας στο πλέγμα των δυτικών σχέσεων και συστήματος θεσμών. Το ίδιο, βέβαια, οφείλει να κάνει ως προς την Τουρκία (δεν είναι, βέβαια, του παρόντος). Να κατανοήσει το βαθμό που αναγκάζεται τη Γερμανία, εξαιτίας της μη συμμετοχής της στον πόλεμο της Λιβύης να δείξει καλύτερο πρόσωπο έναντι των κυρίων συμμάχων της. Την νέα θεματική ιεράρχηση της Γαλλίας. Τις καινούργιες πιέσεις που θα ασκήσουν οι ΗΠΑ στη Γερμανία. Σε αυτά δε τα πλαίσια να ζητήσει α) καλύτερους όρους δανεισμού. Β) Πληρωμή για τα έξοδά της εξαιτίας του πολέμου της Λιβύης. Γ) Διασφάλιση της ΑΟΖ της στη Μεσόγειο / Λιβυκό Πέλαγος.

http://epirusgate.blogspot.com/