Αρχίζουν λοιπόν την ερχόμενη εβδομάδα οι εγγραφές των «επιτυχόντων» στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας. Χρησιμοποιώ εισαγωγικά για τους επιτυχόντες γιατί πραγματικά αναρωτιέμαι ποιοι είναι αυτοί οι επιτυχόντες και αν πράγματι έχουν επιτύχει. Σε καμία περίπτωση δε θέλω να μειώσω τη χαρά και την ικανοποίηση των μαθητών που με πολύ κόπο και αρκετές θυσίες πέτυχαν τους στόχους τους (άλλωστε όχι και πολύ μακριά στο παρελθόν βρισκόμουν και εγώ σε αυτή τη θέση), αλλά δυστυχώς πολύ σύντομα θα διαπιστώσουν πως δεν είναι όλα αγγελικά πλασμένα όπως ίσως νόμιζαν.
Τη λέξη Πανεπιστήμιο όλοι την ακούγαμε από τα πρώτα βηματά μας στο σχολείο. Συνεχείς ήταν οι προτροπές των γονιών και των δασκάλων μας για μελέτη με σκοπό μια μέρα να ανοίξουν για μας οι πύλες των Πανεπιστημίων. Πόσο μακριά φαντάζουν σήμερα εκείνες οι εποχές. Τότε και το Πανεπιστήμιο ήταν αρκετά διαφορετικό όπως όμως και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία. Οι πρωτοετείς φοιτητές θα διαπιστώσουν πολύ σύντομα ότι το Πανεπιστήμιο στις μέρες μας δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια μικρογραφία της σάπιας κοινωνίας μας οπότε εξ ορισμού δεν μπορεί να προσφέρει αυτά που προσέφερε κάποτε. Παρακάτω περιγράφω μερικές από τις καταστάσεις που θα βιώσουν οι φοιτητές μέσα στα επόμενα χρόνια και αν και εύχομαι να αποδεχθώ λάθος, είμαι σχεδόν σίγουρος πως θα επαληθευτώ.
Από την πρώτη μέρα που θα πατήσουν το πόδι τους στις σχολές θα περιμένουν καρτερικά γι αυτούς τα «κομματόσκυλα» των φοιτητικών παρατάξεων για να τους βοηθήσουν σε ό,τι χρειαστεί κατά την εγγραφή τους. Για να τους βοηθήσουν να βρουν σπίτι να νοικιάσουν, για να τους δείξουν ποια είναι τα “in” μέρη που πρέπει να επισκεφτούν στην νέα πόλη όπου μετακόμισαν, για να τους κεράσουν πολλά σφηνάκια στις πρώτες βραδυνές εξόδους τους κτλ κτλ κτλ. Και όλα αυτά τελείως ανιδιοτελώς... Μόνο μια ψήφο σε μερικούς μήνες στις φοιτητικές εκλογές και μερικές παραστάσεις στις Γενικές Συνελεύσεις των σχολών.
Από την πρώτη μέρα που θα πατήσουν το πόδι τους στις σχολές θα περιμένουν καρτερικά γι αυτούς τα «κομματόσκυλα» των φοιτητικών παρατάξεων για να τους βοηθήσουν σε ό,τι χρειαστεί κατά την εγγραφή τους. Για να τους βοηθήσουν να βρουν σπίτι να νοικιάσουν, για να τους δείξουν ποια είναι τα “in” μέρη που πρέπει να επισκεφτούν στην νέα πόλη όπου μετακόμισαν, για να τους κεράσουν πολλά σφηνάκια στις πρώτες βραδυνές εξόδους τους κτλ κτλ κτλ. Και όλα αυτά τελείως ανιδιοτελώς... Μόνο μια ψήφο σε μερικούς μήνες στις φοιτητικές εκλογές και μερικές παραστάσεις στις Γενικές Συνελεύσεις των σχολών.
Στη συνέχεια θα ξεκινήσουν τα μαθήματα από κάθε λογής καθηγητές. Από καθηγητές που ξεχάστηκαν να βγουν στη σύνταξη, από καθηγητές που κατά τύχη έχουν και πατέρα και θείο και ...μπατζανάκη καθηγητή στο ίδιο Πανεπιστήμιο, από καθηγητές που εμφανίζονται στο Πανεπιστήμιο μόνο κατά τις ώρες διδασκαλίας αφού ζουν και δουλεύουν ταυτόχρονα σε άλλες πόλεις, από καθηγητές που κάποτε είχαν όρεξη να εργαστούν και να εκπαιδεύσουν το εν δυνάμει επιστημονικό προσωπικό της χώρας αλλά κάπου στην πορεία το «σύστημα» τους παρέσυρε. Για να μην ξεχάσω να αναφέρω και το ζήτημα των συγγραμμάτων. Τυχεροί θα είναι οι φοιτητές που έχουν τα βιβλία τους πριν τις εξετάσεις... Ίσως ακούγεται υπερβολικό αλλά δεν είναι καθώς έχω προσωπική εμπειρία. Μετά από εξέταση μαθήματος στο τέλος εξαμήνου πριν μερικά χρόνια ο καθηγητής ζητάει την προσοχή των φοιτητών: «Μόλις τελειώσετε με τις εξετάσεις να περάσετε από τη Γραμματεία να πάρετε το βιβλίο», Έτσι δηλαδή για να φαίνεται η βιβλιοθήκη μας πιο όμορφη!
Και στο τέλος μετά από ένα τρίμηνο όπου στο Πανεπιστήμιο το έχουμε βαφτίσει εξάμηνο (τα μαθήματα ξεκινούν μέσα Οκτωβρίου και τελειώνουν τέλος Ιανουαρίου με 2 εβδομάδες διακοπές Χριστουγέννων ενδιάμεσα, 28η Οκτωβρίου, 17 Νοέμβρη, απεργίες, καταλήψεις κ.ο.κ.) έρχεται η περίφημη στιγμή που την ακούγαμε χρόνια: «η εξεταστική περίοδος». Οι φοιτητικές παρατάξεις θα κάνουν πάλι την εμφάνισή τους γιατί η φιλευσπλαχνία τους είναι γνωστή τοις πάσι και θα προσφέρουν πάλι «ανιδιοτελώς» παλαιά θέματα και σημειώσεις που με ελάχιστο διάβασμα εγγυώνται την επιτυχία. Αν δε είναι και υψηλόβαθμα «κομματόσκυλα» μπορούν να προσφέρουν ακόμα και επιτυχία στο μάθημα χωρίς διάβασμα. Οσοι ξέρουν, μπορούν να καταλάβουν. Στις εξετάσεις λοιπόν, οι νέοι φοιτητές θα διαπιστώσουν μία ακόμα φορά την ποικιλία καθηγητών που τα ελληνικά Πανεπιστήμια διαθέτουν σε αποκλειστικότητα. Καθηγητές που ακόμα και αν έχεις γράψει και το παράρτημα του βιβλίου στις εξετάσεις θα σου απαντήσουν πως «το 10 είναι του Θεού», καθηγητές που αν δεν έχεις παρακολουθήσει τις διαλέξεις τους (που δεν είναι υποχρεωτικές) δεν θα σε περάσουν ποτέ ακόμα και αν το γραπτό σου άξιζε, άλλοι πάλι που άλλα διδάσκουν και αλλά εξετάζουν κ.ο.κ.
Όλα τα παραπάνω είναι καταστάσεις και συμπεριφορές που δυστυχώς άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο όλοι οι νέοι φοιτητές θα βιώσουν στα φοιτητικά τους χρόνια. Αλλά επειδή δε θέλω να εκμηδενίζω τα πάντα, θέλω να επισημάνω πως υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις. Λίγες μεν αλλά καλές... Και η ερώτηση που τίθεται είναι τι πρέπει να κάνουν οι νέοι φοιτητές; Η απάντηση είναι απλή θεωρητικά αλλά πολλές φορές δύσκολη στην εφαρμογή. Υπήρξα φοιτητής σε ελληνικό πανεπιστήμιο και η συμβουλή μου για τους νέους φοιτητές είναι παρά τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες που θα συναντήσουν να μην επιτρέψουν να σβήσει η φλόγα για μάθηση που καίει μέσα τους και να συνεχίζουν να είναι πιστοί και αφοσιωμένοι στην επιστήμη που επέλεξαν. Ανέφερα παραπάνω πολλά άσχημα παραδείγματα καθηγητών αλλά επαναλαμβάνω πως υπάρχουν και εξαιρέσεις. Εξαιρετικοί καθηγητές με ήθος και προσωπικό τους στόχο την άρτια εκπαίδευση των φοιτητών. Επικοινωνία και καθοδήγηση από τέτοιους καθηγητές θα συνεισφέρει τα μέγιστα στην εξέλιξη των σπουδών τους.
Το Πανεπιστήμιο είναι χώρος μάθησης αλλά και έρευνας. Δυστυχώς το τελευταίο παρουσιάζεται στους φοιτητές σε περιορισμένο βαθμό και μόνο κατά το τελευταίο έτος των σπουδών τους. Η εξωπανεπιστημιακή μελέτη και η προτροπή προς τους καθηγητές για συζητήσεις περί έρευνας σε μικρότερα έτη σίγουρα θα αποτελέσει ένα τεράστιο προσόν για τη μετέπειτα πορεία τους αφού όλοι λίγο πολύ έχουμε το «μικρόβιο» του (εξ)ερευνητή μέσα μας. Και τέλος, αποφυγή των επονομαζόμενων «κομματόσκυλων». Όλοι έχουμε άποψη και πρέπει να τη φωνάζουμε αλλά δεν πρέπει να γινόμαστε έρμαια στις μικροπολιτικές σκοπιμότητες τρίτων γιατί στο τέλος θα αναιρέσουμε όλα όσα το Πανεπιστήμιο έχει ή τουλάχιστον πρέπει να έχει σκοπό να μας διδάξει.
Κλείνοντας θα ήθελα να αναφέρω προς τους νέους φοιτητές πως ευκολότερα ή δυσκολότερα, αργότερα ή συντομότερα το Πανεπιστήμιο θα σας αποδώσει τον τίτλο του «επιστήμονα». Επιστήμονας όμως δεν είναι αυτός που έχει τον τίτλο αλλά όπως είχε πει και ο Νομπελίστας Χημικός Cyril Herman Hinshelwood ο επιστήμονας είναι αυτός που θέλει να ζήσει την εφευρετική περιπέτεια του μυαλού αναζητώντας την αλήθεια σε ένα κόσμο μυστήριου. Οπότε το πτυχίο που θα κερδίσουν όλοι οι νέοι φοιτητές σε μερικά χρόνια μπορούν είτε να το αντιληφθούν σαν το εφαλτήριο βήμα στον κόσμο του μυστηρίου κατά Hinshelwood είτε σαν ένα χαρτί το οποίο σε συνδυασμό με τις γνωριμίες του μπαμπά θα ανοίξει πολλές πορτές ικανοποιώντας τη ματαιοδοξία που δυστυχώς κληρονόμησαν.
Νίκος Κυρίτσης
Μοριακός Βιολόγος – Υποψήφιος Διδάκτορας Μοριακής Νευροβιολογίας
Κέντρο Αναγεννητικών Θεραπειών Δρέσδης
nikos.kyritsis@biotec.tu-dresden.de
Μοριακός Βιολόγος – Υποψήφιος Διδάκτορας Μοριακής Νευροβιολογίας
Κέντρο Αναγεννητικών Θεραπειών Δρέσδης
nikos.kyritsis@biotec.tu-dresden.de
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου