Ο Ζοζέ Σαραμάγκου, νομπελίστας λογοτέχνης για το 1998, ουμανιστής, υπερασπιστής των μη εχόντων, όλων όσων παλεύουν για μια αξιοπρεπή διαβίωση, αφού έδωσε τον δικό του ξεχωριστό αγώνα για αυτούς μέσα από την πένα του, άφησε χτες τη μάνα του την Πορτογαλία, αλλά και όλους εμάς στον υπόλοιπο κόσμο, με ένα... δυσαναπλήρωτο κενό, να νοσταλγούμε τη δυνατή και θαρραλέα του φωνή.
Ο θάνατός του χθες, στα 87 του, χρόνια που μόνο εξωτερικά έδειχνε, ήλθε να πλημμυρίσει με συγκίνηση τον κόσμο που τον γνώρισε μέσα από όλα όσα έγραψε και έκανε την κυβέρνηση στη Λισαβώνα να κηρύξει διήμερο εθνικό πένθος.
Καινοτόμος στη "λογοτεχνία της παρέμβασης", ο Σαραμάγκου άφησε πίσω του έργα διαχρονικά και πανανθρώπινα, έργα που εμπνέουν και υπενθυμίζουν κοινωνικούς στόχους, που θέτουν ζητήματα απλά και συνάμα πολύπλοκα, στρέφοντας το βλέμμα μας στην πορεία που ακολούθησε ο κόσμος μέχρι σήμερα.
Ο λόγος του ήταν ευθύς, με μια διαύγεια κρύσταλλο, μια ακρίβεια που έκοβε σαν νυστέρι, και συγχρόνως μια τρυφερότητα που διαφαινόταν για όσους επέμεναν να τον διαβάζουν, από το ένα του βιβλίο στο άλλο.
Η φαντασία του, άθικτη στο πέρασμα της ενηλικίωσης, όπως και του Φελλίνι, γεννούσε εικόνες, πότε απίθανες, σαν μέσα από όνειρο, πότε οικείες.
Στο Μεγαλύτερο Λουλούδι του Κόσμου γράφει μια ιστορία για παιδιά που γίνεται "άκρως υποχρεωτική για ενήλικες", ενώ στην Πέτρινη Σχεδία, η Ιβηρική, μετά από μία ρωγμή στα Πυρηναία, αποσπάται από την υπόλοιπη Ευρώπη και αρχίζει να ταξιδεύει στον Ατλαντικό.
Στο Περί Τυφλότητος αφεθήκαμε να μας οδηγήσει σε μια ανώνυμη χώρα, που έχει πληγεί ολόκληρη από μια ανεξιχνίαστη μάστιγα "λευκής τυφλότητας", με διαρκώς αυξανόμενα περιστατικά αιφνίδιας τύφλωσης στον πληθυσμό. Η κυβέρνηση διατάσσει εγκλεισμό και απομόνωση των τυφλών. Μέσα από τον πανικό και τις δυσκολίες, μέσα στην απομόνωσή τους οι τυφλοί, που ολοένα πληθαίνουν, αναγκάζονται να οργανωθούν, να διαχειριστούν ζητήματα εξωτερικής εξουσίας και εσωτερικού σθένους, να αναλογιστούν τον έρωτα, την αγάπη, τη βία, τη συγγνώμη, όλων τα συστατικά του πλέγματος της κοινωνικής ζωής.
Λίγα χρόνια αργότερα, στο Περί Φωτίσεως, μας μετέφερε σε μια χώρα που διεξάγονται εκλογές. Μετά την καταμέτρηση των ψήφων, αναδεικνύεται πρώτη δύναμη το λευκό (περίπου 70%), ενώ στις επαναληπτικές εκλογές που ακολουθούν το λευκό ξεπερνά το 80%. Μπροστά στο διαφαινόμενο κενό εξουσίας, τα δύο μεγάλα κόμματα και ο κρατικός μηχανισμός εγκαταλείπουν την πόλη, σχεδιάζοντας έρευνες για να ανακαλύψουν τον υποκινητή. Μια έκπληξη όμως τους περιμένει: ο πληθυσμός αφυπνίζεται, "φωτίζεται", όπως υπονοεί ο τίτλος του βιβλίου, και ανακαλύπτει από την αρχή τις αξίες της αλληλεγγύης και της προσωπικής ευθύνης του πολίτη. Μόνο που το κράτος δεν έχει πει ακόμη την τελευταία λέξη.
Μας είπε...
Είπε κάπου, κάποτε ο Σαραμάγκου κι εμείς το σημειώσαμε:
"Τα παραμύθια για παιδιά πρέπει να τα φτιάχνουν και να τα διηγούνται τα ίδια τα παιδιά μεταξύ τους γιατί, ουσιαστικά, οι μεγάλοι δεν μπορούν να ξέρουν πια τι είναι τα παιδιά."
"Για να φτιαχτεί ένας αθεϊσμός σαν τον δικό μου χρειάζεται ένας υψηλός βαθμός θρησκευτικότητας."
"Οι άνθρωποι έχουν την τάση να φτιάχνουν ολόκληρα δημιουργήματα τα οποία στηρίζονται σε ψέματα, να τα πιστεύουν και στο τέλος να τα μετατρέπουν σε αληθινά."
"Δεν υπάρχει δημοκρατία εκεί όπου το σύστημα ζητά, απαιτεί, παρακαλεί από τους πολίτες ένα και μόνο πράγμα: την ψήφο τους. Κι έχουμε ως αποτέλεσμα ο πολίτης -– ο "πολίτης" είναι μία πάρα πολύ ωραία λέξη -- να μην μπορεί να κάνει τίποτε άλλο, από το να βγάλει μια κυβέρνηση και να βάλει μία άλλη στη θέση της."
"Οι κοινωνίες μας οδηγούνται σε απάθεια και σε αδιαφορία. Και είναι ένοχες γι' αυτό. Μας συμβαίνει, λοιπόν, κάτι τρομερό. Είμαστε ταυτόχρονα θύματα, συνένοχοι και ένοχοι. Κι αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε να είμαστε θύματα, ας προσπαθήσουμε τουλάχιστον να μην είμαστε συνένοχοι ή θύτες."
"Οι πληροφορίες που δεχόμαστε από όσα συμβαίνουν γύρω μας είναι απαισιόδοξες. Δεν μπορούμε επομένως, παρά να είμαστε “πεσιμιστές” στη Λογική, αλλά αισιόδοξοι στη Θέληση. Μόνο έτσι θ' αλλάξει κάτι."
"Πιστεύω πως η κοινωνία μας έχει ανάγκη από την φιλοσοφία. Την φιλοσοφία σαν χώρο, σαν τόπο και μέθοδο συλλογισμού, που θα έχει αντικείμενο συγκεκριμένο όπως η επιστήμη, που θα προχωρά εμπρός για να πραγματώνει στόχους. Μας λείπει ο συλλογισμός. Είναι ανάγκη να σκεφτούμε και να εργαστούμε. Χωρίς ιδέες, δεν βαδίζουμε πουθενά".
"Να είστε Έλληνες και να μη σας νοιάζει η ΕΕ. Αν στηρίζεστε στους άλλους μπορεί και να αποτύχετε. Ο μόνος τρόπος να πετύχετε είναι να είστε Έλληνες, να στηρίζεστε στις δικές σας δυνάμεις. Και τότε, ακόμα κι αν αποτύχετε, θα είστε εσείς οι μόνοι υπεύθυνοι."
(http://kontiloforos.blogspot.com/)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου