Οι δύο πραγματικότητες σε εποχή κρίσης

Του ΝΙΚΟΥ ΚΟΤΖΙΑ Συγγραφέα, καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιά nkotzias@otenet.gr

(από http://www.enet.gr/)

Οι δυσκολίες της κρίσης βιώνονται με τρόπο διαφορετικό, υποκειμενικό, από κάθε ξεχωριστό άτομο. Επιπλέον, ο κάθε πολίτης ζει την πραγματικότητα εις διπλούν: την ατομική, καθημερινή και την δημόσια - πολιτική. Το ίδιο φαίνεται ότι ισχύει και για πολλούς πολιτικούς.

Ο «απλός, καθημερινός» πολίτης βιώνει την κρίση ως κίνδυνο της ίδιας της ύπαρξής του. Είναι αναγκασμένος να «σπαταλά» μεγάλο τμήμα της ενέργειάς του προκειμένου να μπορέσει να βρει λύσεις στα προβλήματα που τον πιέζουν κάθε ημέρα: να ζήσει με μικρότερο μισθό και ισχνότερες προοπτικές για τα παιδιά του. Να πληρώσει λογαριασμούς που συνεχώς αυξάνονται. Να αγοράσει τα απαραίτητα που ακριβαίνουν.

Από μια σκοπιά, το σύστημα στην εποχή της κρίσης μπορεί να επιβιώσει, χάρη και στο γεγονός ότι ο μέσος πολίτης είναι υποχρεωμένος να ξοδεύει συνεχή ενέργεια στα αυξανόμενα προβλήματά του. Γι' αυτό, όταν χρειαστεί να αντιμετωπίσει τα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα, πιθανό να διαπιστώσει ότι έχει ήδη εξαντληθεί από την καταναγκαστική ενασχόληση με τα άμεσα, τα προσωπικά.

Το απογοητευτικό είναι ότι όλο και περισσότερο πολιτικοί ζουν και εκείνοι σε έναν κόσμο με δύο πραγματικότητες. Και είναι απογοητευτικό διότι ο πολιτικός είναι εξ ορισμού δημόσιο πρόσωπο το οποίο έχει, υποτίθεται, ταχθεί να συμβάλλει στη λύση των προβλημάτων της κοινωνίας και να κινείται σταθερά στη δημόσια σφαίρα. Οταν, όμως, ο πολιτικός χαρακτηρίζεται από έλλειψη ικανοτήτων, παρρησίας, υπευθυνότητας, δημιουργικής σκέψης, τείνει όλο και περισσότερο να ζει την εποχή της κρίσης σε δύο κόσμους.

Στον ιδιωτικό, όπου από το πρωί μέχρι το βράδυ καταγγέλλει τα όσα συμβαίνουν. Λαμβάνει αποστάσεις ώστε να μην χρεωθεί στο μέλλον αυτό που είναι φανερό ότι θα χρεωθεί το πολιτικό σύστημα. Και στον δημόσιο όπου κάνει επίδειξη κομματικότητας, δηλαδή υποταγής σε μια μικρή ομάδα που έχει αναστρέψει τους κανόνες της δημοκρατίας. Στο τέλος δε, μας ζητά να τον λυπηθούμε που «αναγκάστηκε» να μας καταστρέψει τη ζωή. Που αντί να επιβάλλει στην εκτελεστική εξουσία τη θέληση του Κοινοβουλίου και το τελευταίο εκείνη του εκλογικού σώματος, συμβάλλει ώστε να υποταχθεί το εκλογικό σώμα σε νόμους που επιβλήθηκαν με αυταρχικές μεθόδους στο Κοινοβούλιο από τα πάνω.

Η μεγάλη απαξίωση του πολιτικού συστήματος θα προκύψει και από τη διγλωσσία του. Αλλα να πιστεύει ο πολιτικός και άλλα να λέει. Να δείχνει φοβισμένος για την θεσούλα του. Να αποδεικνύει με την πράξη του ότι οι βουλευτές και τα κόμματα δεν έχουν στο νου τους παρά μόνο τα δικά τους συμφέροντα... Οτι προκειμένου να τα διασφαλίσουν, είναι διατεθειμένοι να κόψουν μισθούς και συντάξεις των ψηφοφόρων τους.

Ο απλός πολίτης, λοιπόν, ζει σε δύο πραγματικότητες. Αυτή της ιδιωτικής καθημερινής δυσκολίας και εκείνη της δημόσιας σφαίρας. Προκειμένου να ανταποκριθεί στην πρώτη μπορεί να αποσυρθεί από τη δεύτερη. Αυτό δεν σημαίνει ότι η στάση του δεν εμπεριέχει στοιχεία ηθικής και αξιοπρέπειας. Αντίθετα, στον πολιτικό, τον ταγμένο να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, η υποταγή του σε ιδιωτικούς φόβους και επιδιώξεις αποτελεί υπονόμευση της ίδιας της Δημοκρατίας. Μήτρα της απόρριψης από το λαϊκό στοιχείο κομμάτων και πολιτικής. Γέννησης της ίδιας της κρίσης του κοινοβουλευτικού συστήματος.